Πατριωτισμός του Πολίτη

Η έννοια πίσω από τη λέξη αλλάζει με τον χρόνο. Την αλλάζουν οι αντιλήψεις, οι συνθήκες, τα βιώματα. Η έννοια του Πατριώτη, πράγματι, έχει αλλάξει και, δυστυχώς, ξαναλλάξει. Αυτή δε του Πολίτη έχει εκφυλιστεί σε γραφική εκδήλωση προσωπικής φιλοδοξίας ή σε απλό ψηφοφόρο. Και οι δύο τελευταίες έννοιες γίνονται αντικείμενα κατάχρησης ακραίων εκφράσεων (εθνικισμός) και αντιπροοδευτικών επιλογών (στείρος τοπικισμός).

Πατριώτης λέγεται:

• αυτός που κατάγεται από την ίδια πατρίδα, δηλαδή ο συντοπίτης και
• αυτός που αγαπά πολύ την πατρίδα του, δηλαδή ο φιλόπατρις.

Όμως πόσο κοντά στις λέξεις συντοπίτης και φιλόπατρις βρίσκεται η λέξη τοπικιστής, εθνικιστής ή ακόμα και σωβινιστής; Καμιά φορά πολύ κοντά…

O πατριωτισμός είναι κάτι που πηγάζει από μέσα μας… χωρίς να το θέλουμε, χωρίς να το σκεφτόμαστε και να το καλλιεργούμε! Είναι κάτι φυσιολογικό! Φυσικά και θα αγαπάμε τον τόπο μας και ό,τι τον περιβάλλει (αλίμονο αν όχι). Τουλάχιστον για τους περισσότερους. Το θέμα, όμως, είναι να χρησιμοποιούμε τον πατριωτισμό μας έτσι ώστε να κάνουμε καλό στην κοινωνία και, εν τέλει, να απολαμβάνουμε και εμείς ως μέλη της τα όποια θετικά αποτελέσματα.

Συνήθως ο πατριωτισμός, όταν φεύγει από την λογική της φιλοπατρίας και κινείται προς τον τοπικισμό/ εθνικισμό, επηρεάζει σημαντικά δύο τομείς της ζωής μας. Τον πολιτιστικό και τον οικονομικό.

Στον Πολιτιστικό τομέα

Ο τοπικισμός είναι η “μάστιγα” των μικρών κοινωνιών. Αν διαρκώς προσπαθούμε να διαφυλάξουμε τον «θησαυρό» μας, τότε αυτός θα είναι πραγματικά μόνο δικός μας;… Έχει νόημα μια τέτοια προσπάθεια; Όταν κάτι είναι μοναδικό, δεν είναι ωραίο να το μοιραζόμαστε; Μέσα από την αλληλεπίδραση θα μαθευτεί, θα βοηθήσει και θα βοηθηθεί, θα ενημερώσει και θα γίνει καλύτερο και πιο χρήσιμο!!! Οι άνθρωποι, άλλωστε, είμαστε κοινωνικά όντα και κατά τον Αριστοτέλη «Φύσει μέν ἐστιν ἄνθρωπος ζῷον πολιτικόν».

Αναρωτιέται κανείς εάν μπορείς, άραγε, να περιχαρακώσεις μια πνευματική κληρονομιά πανανθρώπινης αξίας; Έχουμε, λοιπόν, το δικαίωμα να “αποκρύπτουμε” την πολιτιστική μας κληρονομιά, με την πρόφαση ότι έτσι την προστατεύουμε;

Είναι βαθιά πίστη ότι τίποτα δε μας ανήκει επειδή έτυχε και γεννηθήκαμε σε έναν συγκεκριμένο τόπο. Ο Δημόφιλος ο Θεσπιεύς και ο Ησίοδος ο Ασκραίος  και ο Γεώργιος Παπανικολάου (τεστ Παπ) ανήκουν σε όλους!!! Σε όλους τους πολίτες του κόσμου! Ακόμα και ο Αϊνστάιν, και ο Τόμας Έντισον (εφευρέτης του ηλεκτρικού λαμπτήρα, του μικροφώνου και του φωνογράφου) και ο Γκράχαμ Μπελ (εφευρέτης του τηλεφώνου)!

Έτσι όταν μοιράζονται οι πολίτες τα κοινά τους… τα κοινά του χωριού, της πόλης, του νομού, της χώρας, του κόσμου ολόκληρου, γίνονται αυτό που λέμε ΚΟΣΜΟ-ΠΟΛΙΤΕΣ!!! ΟΛΟΙ είμαστε άνθρωποι…θα πρέπει λοιπόν να είμαστε περήφανοι για τον Άνθρωπο… για κάθε άνθρωπο που προσφέρει το πολύ ή το λίγο που μπορεί!

Αυτό κάθε άλλο παρά αποκλείει την πανανθρώπινη ανάγκη να διατηρούμε τη διαφορετικότητά μας μέσα στην αλληλεπίδραση με τους άλλους. Για να γίνει αυτό, θα πρέπει προφανώς να απαλλαγούμε από την ξενοφοβία, πράγμα δύσκολο μιας και ο άνθρωπος ό,τι διαφορετικό και, ίσως έξω από τα «όριά» του, δεν το δέχεται. Όπως λέει και ο Ελύτης, «το αλλιώτικο και το από αλλού φερμένο δεν το αντέχουν οι άνθρωποι»!

Μια διαφορετικότητα που προάγεται και κατατίθεται μόνον ως πρόταση Πολιτισμού. Ενός Πολιτισμού που φέρει βιώματα χαραγμένα από τις απαρχές, ακόμη, του ανθρωπίνου πολιτισμού και συνεχίζεται μέσα από πολλές Αυτοκρατορίες, που «γεννά» τη φιλοσοφία αλλά και το δημοτικό τραγούδι, το θέατρο αλλά και πάμπολλους σύγχρονους επιστήμονες. Μια πρόταση βίου!

Στόχος μας, δηλαδή, πρέπει να είναι να γινόμαστε πατριώτες όχι «του αίματος» αλλά του «Πολίτη». Του συμμέτοχου. Όχι δηλαδή κατ’ ανάγκη να υπερασπιζόμαστε κάποιον ή κάτι μόνο και μόνο επειδή είναι ίδιο με εμάς, αναζητώντας ίσως ομοιότητες σε γενετικές αλληλουχίες ή επειδή απλά είναι κοντά στον τόπο μας, αλλά να γινόμαστε πατριώτες «του συντάγματος». Με άλλα λόγια να προωθούμε μέσα από τη δημοκρατία και την ΚΟΙΝΗ ΑΝΤΙΛΗΨΗ (που πρέπει να καλλιεργούμε διαρκώς) ό,τι καλό… και να το κάνουμε καλύτερο!!!

Στον Οικονομικό τομέα

Η ιδέα της ΚΟΙΝΗΣ ΑΝΤΙΛΗΨΗΣ έχει ενδιαφέρουσα προέκταση και σε οικονομικά θέματα. Συγκεκριμένα, σε κάθε τόπο όταν φτάνει εκείνη η ώρα για να γίνουν κάποια έργα, αναπαράγεται ένας στείρος τοπικισμός. Τότε πολλοί παραβγαίνουν στο πόσο αγαπούν το χωριό ή την πόλη τους ή πόσο «μισούν» το διπλανό χωριό ή πόλη…

Έχουμε συνηθίσει ως άνθρωποι να αναδεικνύουμε τον εαυτό μας μέσα από την καταστροφή των άλλων! Χαιρόμαστε πολλές φορές περισσότερο όταν κάποιος άλλος τόπος χάνει ένα έργο, παρά όταν εμείς κερδίζουμε ένα!

Μα πόσο μακριά είναι πια αυτός ο τόπος που «μισούμε»;;; Πόσο διαφορετικοί είναι αυτοί οι άνθρωποι από εμάς;;; Και αν εκείνοι κατάφεραν να φτιάξουν κάτι, εμείς δε θα επωφεληθούμε από αυτό;;; Αυτά θα πρέπει να είναι τα ερωτήματα που θα απαντήσουμε μέσα μας, ώστε να κάνουμε ένα βήμα παραπέρα και να αγαπήσουμε τον εαυτό μας. Να του προσφέρουμε την ευκαιρία να απολαύσει όλα όσα υπάρχουν όχι μόνο μέσα στο χωριό και στην πόλη μας, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή. Και σε όλη την χώρα!!!

Προσγειώνοντας τη λογική της Κοινής Αντίληψης σε τοπικό επίπεδο, θα προχωρήσουμε με ένα απλό παράδειγμα που έχει, όμως, πολύπλοκες επιπτώσεις.

Ακόμη και σε Καποδιστριακό επίπεδο διοικητικών συνενώσεων, αλλά και σε Καλλικράτειο, παραμένει η κατανομή- διαίρεση των χρηματικών πόρων ανάμεσα στα δημοτικά διαμερίσματα. Είναι πασιφανές ότι αυτό δεν είναι μια κακή επιλογή, ούτε μια ανούσια πολιτική.

Ο υπαρκτός τοπικισμός, όμως, στενεύει τα περιθώρια για τους εκλεγμένους που ονειρεύονται την επανεκλογή τους, από το να ακολουθήσουν και να εφαρμόσουν ουσιαστική πολιτική.

Πρέπει να αναρωτηθεί κανείς τι, πραγματικά, θα νοιάζει έναν νέο κάτοικο της περιοχής, εάν, λόγου χάρη, φτιάχτηκε ένα τοιχίο στη γειτονιά- χωριό του με τα περισσευούμενα €Χ0.000 που αντιστοιχούν στο δημοτικό διαμέρισμά του ώστε να μην… χαθούν τα λεφτά και χρειαστεί… ανάληψη κόστους. Πολιτικού.

Είναι σχεδόν βέβαιο ότι αυτό που θα το νοιάζει είναι η ύπαρξη διευκολύνσεων που θα κάνουν τη ζωή του ποιοτικότερη. Που θα κάνουν τους γονείς του να γυρίσουν πίσω, φεύγοντας από το κλεινόν άστυ.

Ένα Γυμναστήριο στο Μαυρομμάτι, ένα κολυμβητήριο στη Θήβα, ένα κορυφαίος παιδότοπος στην Άσκρη, ένα θεατρικό εργαστήρι στην Αλίαρτο κ.α..

Τα μάτια του παιδιού, λοιπόν, δείχνουν τον δρόμο… και τη διαδρομή…